AIDA & AI: Wordt attention weer koning?

Het AIDA-model is al decennialang hét raamwerk voor marketing en media. Maar verandert AI de spelregels? Waar we vroeger dachten in awareness – consideration – action, laat AI consumenten in één seconde drie opties zien. Geen funnel, geen vergelijkingswerk.

Ben je erbij, of besta je niet?

AI verandert hoe consumenten keuzes maken. Algoritmes bepalen welke merken überhuapt gezien worden. Traditioneel worden consumenten door het proces van bewustwording naar actie geleidt. AI slaat stappen over, ChatGPT geeft direct drie opties, of er wordt meteen getoond wat je nodig hebt. Die middenfase, waarin verschillende opties worden vergeleken wordt steeds vaker uitbesteed aan een machine. Dus komen er minder merken in beeld, keuzes worden sneller gemaakt en een eerste indruk wordt bepalender. 

Mogelijke implicaties vanuit bestaande theorie

Op basis van veel gebruikte theorieën, kunnen we de mening van AI bekijken. Wat voor inzichten geeft dit ons, waar moeten we scherp op zijn en meer op letten?

• Byron Sharp – mental & physical availability: In een AI-wereld telt zichtbaarheid nóg harder: je merk moet boven komen drijven in hoofden én in data. Zonder herkenning geen plaats in de shortlist.

• Kahneman + Binet & Field – System 1/2 toegepast op marketing: Als AI het rationele vergelijkingswerk (System 2) overneemt, wordt emotie/herkenning (System 1) relatief belangrijker. Branding wordt daarmee geen nice-to-have maar een voorwaarde.

• Peter Drucker – meten wat ertoe doet: Niet het model is heilig, de KPI’s wel. Vraag: sturen we nog op de juiste doelen als journeys korter, chaotischer en meer machine-gedreven zijn?

• Philip Kotler – adaptieve funnel: De funnel blijft, maar wordt persoonlijker en realtime. Data maakt AIDA dynamisch: wie, wat, wanneer en via welk kanaal.

• Seth Godin – verhalen, tribes, micro-momenten: AI verandert de snelheid van beslissen, niet het menselijk verlangen naar betekenis. Verhalen moeten zowel door mensen gevoeld als door systemen gevonden worden. Emoties en authenticiteit worden nog belangrijker.

Mogelijke aanpassing naast of in plaats van AIDA?

Wat betekent dit concreet voor bekende marketingtheorieën? Laten we een paar denkers langs de AI-meetlat leggen

• AAA: Attention – Algorithm – Action

  • Attention: branding als toegangsticket. Zónder merkbekendheid geen zichtbaarheid bij mensen of systemen.

  • Algorithm: poortwachters (zoek, marketplaces, AI) bepalen de consideration set. Reviews, structured data, autoriteit en reputatie tellen.

  • Action: beslissingen versnellen; één klik of voice-command. Sterke merken verlagen twijfeldrempels.

• AEA: Attention – Experience – Action

  • Attention: top-of-mind en herkenning openen de deur.

  • Experience: beleving vervangt de klassieke middenfunnel. Service, gebruiksgemak, community en reviews voeden mens én machine.

  • Action: goede ervaringen verkorten de keuze en vergroten herhaalgedrag.

Belangrijke nuance: AAA en AEA zijn mogelijkheden voor gesprek en richting. Waar AAA meer gebruikt kan worden in e-commerce en reizen, zal AEA meer van toepassing zijn voor diensten, abonnementen en hospitality. Maar natuurlijk loopt niet elke keuze via algoritmes; niet elke markt is experience-gedreven. Maar als aanvullingen bij specifieke campagnes kunnen ze absoluut van toepassing zijn.

Verdwijnt AIDA echt?

Attention/branding wordt nog belangrijker, maar alleen aandacht is niet genoeg. Zonder fysieke beschikbaarheid, distributiekracht en concurrerende prijs verdampt aandacht. En niet alles speelt zich digitaal af; emoties van boodschap, aanbevelingen van vrienden en service-momenten blijven beslissend. Want zonder merkbekendheid besta je niet in de hoofden, algoritmes of markten. Maar alle fases, hoe of wie ze ook doet, blijven van belang, alleen moeten flexibeler worden ingericht. Dat de customer journey's veranderen, dat deze sneller zijn en persoonlijk worden lijkt wel een gegeven. 

Deze nieuwe realiteit vraagt om:

• Branding die zowel emotioneel als technisch werkt.

• Naast creativiteit, sterke focus op reviews en data.

• Snelheid in beslismoment, dus de eerste indruk telt nog zwaarder.

• Flexibiliteit in hou je je verhaal vertelt, waarbij je juist authentiek blijft.

AAA en AEA zijn geen vervangers van AIDA, maar aanvullingen voor specifieke contexten. De kunst ligt in het herkennen wanneer welk model het best past bij jouw merk, je markt en het moment. In een wereld waar algoritmes steeds meer keuzes maken, geldt één regel: ben je niet zichtbaar, dan besta je niet. Attention is koning, maar dan wel een koning die zowel mensen als machines moet weten te overtuigen. De les is simpel: bouw een merk dat herkenbaar is, vindbaar voor mens én machine, en memorabel in de ervaring en blijf authentiek. Dáár win je straks het verschil.